Sự thật về ô tô hộp số ly hợp kép DCT lên ngôi tại Việt Nam

Hộp số ly hợp kép giúp giảm thời gian sang số nên việc vận hành trở nên mượt mà hơn, song thiết kế đặc thù cũng khiến nó dễ bị tăng nhiệt độ khi liên tục chuyển giữa vận hành - nghỉ.

[*] Hộp số ly hợp kép DCT là gì?

DCT (Dual-Clutch Transmission) là một loại hộp số tự động nhưng sử dụng 2 bộ ly hợp như số sàn. Một bộ sẽ đảm nhiệm dãy số lẻ, chẳng hạn 1, 3, 5 và 7; bộ còn lại phụ trách dãy số chẵn 2, 4, 6.

Xe vận hành, cấp số 1 được chọn và cùng lúc đó, bộ xử lý sẽ thiết lập để bánh răng sẵn sàng vào số 2 khi vòng tua máy và tốc độ của xe đạt đến mức nhất định. Việc này diễn ra tương tự với các cấp số cao hơn hay khi xe giảm tốc độ.

Nhờ có hai ly hợp đảm nhiệm số chẵn và lẻ riêng biệt nên quá trình chuyển số diễn ra nhanh hơn, giảm thiểu độ trễ do gián đoạn giữa 2 cấp số, nhờ đó xe vận hành mượt mà hơn.

Ngoài ra, hộp số DCT còn đảm bảo được lực kéo phù hợp, tối ưu hiệu suất truyền động, tạo cảm giác lái phấn khích hơn.

Có thể hiểu rằng hộp số ly hợp kép có khả năng tiết kiệm nhiên liệu gần bằng hộp số sàn (MT) và cảm giác sang số nhanh, tiện lợi của hộp số tự động (AT). Vì những đặc điểm đó mà thị phần của DCT ngày càng tăng, mở rộng cả sang xe phổ thông.

[*] Hộp số ly hợp kép khô và ướt

Tùy thiết kế của mỗi loại và mỗi nhà sản xuất, hộp số ly hợp kép được chia ra làm hai loại: hộp số ly hợp kép khô (thường viết tắt là DCT hoặc dry DCT) và loại ướt (wet DCT).

Khác biệt lớn nhất là loại ướt tức hộp số nhúng dầu - có thêm bộ phận bơm để luân chuyển dầu, loại khô tức là chỉ sử dụng không khí.

DCT khô có cấu trúc đơn giản, gọn nhẹ giúp hiệu suất truyền tốt, tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí sản xuất. Tuy nhiên nó giới hạn ở khả năng làm mát nên nó chỉ sử dụng với động cơ với một ngưỡng mô-men xoắn nhất định.

DCT ướt có thêm bơm dầu riêng cho mục đích làm mát nên loại bỏ được nhược điểm về khả năng tản tản nhiệt. Mô-men xoắn của động cơ càng cao, gánh nặng lên ly hợp càng lớn, nhưng hộp số ly hợp kép có thể xử lý được điều này.

Thực tế, bơm dầu cũng là một nhược điểm nhỏ của DCT ướt. Thông thường, bơm dầu này hoạt động theo nguyên lý cơ học và đồng bộ với vòng tua của động cơ, dẫn đến việc dầu được bơm ngay cả khi không cần làm mát. Kết quả là giảm hiệu suất của DCT ướt. Để khắc phục thì các nhà sản xuất thay bằng bơm dầu điện và chỉ hoạt động khi cần làm mát. 

[*] Vậy DCT có khuyết điểm gì?

Như đã nói ở trên, hộp số DCT có ưu điểm nhưng cũng đi kèm hạn chế. Ngay cả loại hộp số ly hợp kép ướt cũng vẫn tồn tại nhược điểm, kể cả là loại sử dụng bơm dầu điện cũng không phải đã xử lý được mọi vấn đề.

Thực tế, DCT trước đây được áp dụng trên các mẫu xe thể thao, ô tô hiệu suất cao nhưng hiện nay đã mở rộng sang các dòng xe phổ thông. Các vấn đề thường đến trên các xe thông thường này, nhất là loại dùng ly hợp kép khô.

Ford thương mại DCT với tên gọi Powershift và rất nhiều xe lắp hộp số này bị dính lỗi quá nhiệt, trượt số. Hãng xe Mỹ từng lên tiếng rằng đó là “tính năng” của hộp số ly hợp kép khô nhưng việc loại bỏ Powershift sau đó cho thấy tính chất của vấn đề.

Hyundai Kona, Elantra hay Tucson bán tại Việt Nam từ năm 2018 có phiên bản 1.6 Turbo ( bản cao cấp nhất) sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp. Đến 2020, tất cả các phiên bản của Kia Seltos đều sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp, kết hợp cùng động cơ tăng áp 1.4L. Đây đều là DCT khô.

Một số khách hàng sử dụng các dòng xe trên đã lên tiếng về việc xe báo nhiệt độ hộp số tăng. Tuy nhiên, trường hợp ô tô hiện cảnh báo hộp số nóng tới mức phải dừng xe để chờ nguội là hiếm gặp.

Kia tiếp tục đẩy mạnh DCT trên các dòng xe mới của mình và gần nhất là Sorento 2020. Khác với các mẫu trước đây, SUV này sử dụng hộp số ly hợp kép ướt và hãng đã nhấn mạnh rất nhiều vào đặc điểm này. Hiện Sorento mới chưa được bán ra nên chưa có phản hồi từ phía khách hàng.

[*] Thích nghi với hộp số ly hợp kép như thế nào?

Khi DCT bị nóng, bảng thông báo sẽ hiển thị trên bảng điều khiển trung tâm và nếu tới ngưỡng nó sẽ khóa ly hợp tạm thời cho đến khi được làm nguội.

Tình huống này dễ xảy ra khi giữ xe ở lưng chừng dốc, lúc này ly hợp sẽ chịu tác động lớn hơn để xe không bị trôi về phía sau. Tương tự khi lùi xe lên dốc, lùi xe với tốc độ nhanh cũng khiến DCT nhanh nóng lên.

Trường hợp khác là đi - dừng liên tục trên quãng đường quá ngắn. Chẳng hạn đạp mạnh ga để nhích một đoạn chưa đến một mét khi tắc đường rồi lại đạp phanh, lúc này ly hợp sẽ chuyển đổi liên tục. Trong khi nếu chỉ để số D và cho xe tự “bò” thì sẽ khó bị gặp quá nhiệt hơn.

Khi dừng xe quá lâu (từ 10 phút trở lên), người dùng xe hộp số ly hợp kép khô cũng được khuyến cáo không nên giữ số D. Không đạp ga khi lùi, không dùng chế độ hỗ trợ đổ đèo hay khởi hành ngang dốc để giữ cho xe đứng yên ở giữa dốc. Đặc biệt là không đạp ga để lùi lên dốc.

Khi xe báo quá nhiệt hộp số, tài xế chỉ cần cho xe vào bên lề an toàn, đưa cần số về vị trí P và để nguội tự nhiên trong khoảng vài phút. Khi bật tắt động cơ trên xe DCT, người dùng có thể nghe thấy tiếng bấm của hệ thống tự kiểm tra, đây là âm thanh bình thường của hộp số ly hợp kép.